Gluten Nedir?

Gluten, en önemli depolama proteinidir. Birçok tahılda bulunur. Gluten proteini olarak da bilinir ve gıda ile ilgili çeşitli özelliklere sahiptir. Gluten kendi başına çok az besin değerine sahiptir, ancak tatlandırıcılar için iyi bir taşıyıcıdır. Jelleşir, suyu bağlar ve stabilize eder. Gluten bu nedenle çeşitli şekillerde hazır yemek ve soslarda olduğu gibi gıda teknolojisinde de yardımcı madde olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda buğday ununu bir arada tutan bir yapıştırıcı görevi görerek örneğin ekmek pişirmeyi kolaylaştırır.

Hangi Yiyecekler Glütensizdir?

Yiyeceklerin çoğu glütensizdir. Bunlar kümes hayvanları, et, tohumlar, fındık, içecek ürünleri , meyve ve sebzeleri içerir. En sık kullanılan tahıllar glüten içermesine rağmen, hepsinde gluten bulunmaz. Örneğin mısır, yulaf, karabuğday ve kinoa glütensizdir. Bununla birlikte, doğal olarak glütensiz olan tahılların, glüten içeren tahıllarla temasa geçmeleri halinde, yetiştirme veya işleme sırasında kontamine olabileceğine dikkat edilmelidir.

Neden Zararlıdır?

Glutenin zararlı bir gıda olduğu konusunda çok fazla kafa karışıklığı var. Aslında gluten çoğu insan için doğası gereği kötü değildir. Kendi içinde gluten, özellikle tam tahıllarda bulunan gluten, vücutları onu tolere edebilen sağlıklı insanlar için çok zararlı değildir. Bununla birlikte, buğday gibi tahıllar, çerez krakerleri ve patates cipsi gibi işlenmiş gıdalar zararlı olabilir. Glütensiz beslenmeyi benimseyen ancak yine de işlenmiş gıdaları tüketen birçok kişi, kilo almaya, kan şekeri dalgalanmalarına ve diğer sağlık sorunlarına sahip olduklarını fark eder. Yani sağlık sorunlarına neden olan gıdalardaki gluten değil, işlenmiş gıdalardaki sodyum, şeker ve diğer katkı maddeleridir. Ama tabi ki gluten hassasiyeti olan kişiler glütenden kaçmalıdır. Ayrıca glütenden kaçması gerekenler;

Çölyak hastalığı (gluten tüketen kişilerde ince bağırsakta hasara neden olan otoimmün bir hastalıktır)

Gluten ataksisi (vücudunuzun glütene yanıt olarak beyninizin bölümlerine saldırmasına neden olan nadir bir nörolojik otoimmün bozukluk)

Gluten İçeren Besinler Nelerdir?

Gluten; buğday, çavdar, arpa, gibi tahıllarda bulunur.

Gluten içeren besinler şunlardır:

• Krema ve kaymak
• Yağlı yiyecekler
• Un ve şehriye içeren çorbalar
• Tulumba, baklava, revani, kek, şekerpare gibi tatlılar
• Makarna, tarhana, erişte, yarma, bulgur ekmek gibi çavdar, buğday ve tahıldan yapılmış gıdalar
• Malt, arpa içeren alkollü içkiler, işlenmiş kahve çeşitleri, boza gluten içermektedir.

Gluten Hassasiyeti Belirtileri Nelerdir?

Gluten hassasiyeti gluten yedikten sonra kendinizi iyi hissetmemektir. Kendinizi şişkin, gazlı veya yorgun hissedebilirsiniz. Gluten başta buğday olmak üzere birçok gıdada bulunan bir proteindir. Kadınlarda daha yaygın olmasına rağmen herkes gluten hassasiyetine sahip olabilir. Bazı insanlar gluten hassasiyeti ile doğarlar; diğerleri bunu daha sonra yaşamda geliştirir. İnsanlar glüteni tükettikten birkaç saat veya gün sonra aşağıdaki semptomları yaşayabilir;

■ Karın ağrısı

■ Anemi

■ Kaygı

■ Şişkinlik veya gaz.

■ Beyin sisi veya konsantre olma sorunu.

Depresyon

■ İshal veya kabızlık

■ Yorgunluk

■ Baş ağrısı

■ Eklem ağrısı

■ Mide bulantısı ve kusma

■ Deri döküntüsü

Gluten hassasiyeti olan birçok insanda ayrıca hassas bağırsak sendromu vardır.

Glutensiz beslenme için 6 ipucu;

Gluten duyarlılığınız varsa, gluten tuzaklarını bilmelisiniz. Aşağıdaki ipuçları, glütensiz bir diyetle günlük yaşamda size yardımcı olacaktır.

■ Alışveriş yaparken üzeri çizili mısır koçanı olan glütensiz sembolüne dikkat edin.

■ Süpermarkette alışveriş yaparken, etikete ve içindekiler listesine çok dikkat edin, çünkü glüten pek çok malzemede bulunur ancak ilk bakışta tanınamaz.

■İçeceğinize dikkat edin. Birçok içecek glüten içerir. Aromalı çay ve kahvenin yanı sıra gazlı içecekler glüten içerebilir. Alkollü içecekler konusunda da dikkatli olmalısınız. Bira glütensiz değildir, ancak elma şarabı, şarap, köpüklü şarap çoğunlukla glütensizdir.

■ Özellikle glütene karşı hassassanız, mutfak aletleri, çatal-bıçak, tahta, tabak takımı, fırın kağıdı vb.’nin katı bir şekilde ayrılmasında ısrar etmelisiniz.

■Günlük yaşamda hızla hazırlanabilen lezzetli glütensiz tariflerden oluşan bir repertuar edinin.

Çoğu insan glütensiz bir diyetle daha iyi hissediyor. Bunun birkaç nedeni var; 

■ İlk olarak, glütenden kaçınmak, genellikle fast food, unlu mamuller ve şekerli tahıllar gibi çok çeşitli yüksek oranda işlenmiş gıdalarda bulunduğu için işlenmiş gıdaları azaltmayı içerir. Bu gıdalar sadece glüten içermez, aynı zamanda tipik olarak  şeker, kalori ve sağlıksız yağlar bakımından da yüksektir.

Pek çok insan , glütensiz bir diyetle kilo verdiklerini, daha az yorgun hissettiklerini ve daha az eklem ağrıları yaşadıklarını söylüyor. Bu faydaların sağlıksız gıdaların dışlanmasına atfedilmesi muhtemeldir.

■Dahası, insanlar genellikle glüten içeren yiyecekleri sebzeler, meyveler, sağlıklı yağlar ve proteinler gibi daha sağlıklı seçeneklerle değiştirdiler için bu da sağlık ve esenliği artırabilir.

BUNU BİLMEKTE FAYDA VAR

Bir ürünün glütensiz olması onun sağlıklı olduğu anlamına gelmez. Birçok şirket, glütensiz kurabiyeleri, kekleri ve diğer yüksek oranda işlenmiş gıdaları glüten içeren muadillerinden daha sağlıklı olarak pazarlamaktadır. Glütensiz ürünlerin ihtiyacı olanlar için yararlı olduğu kanıtlanmış olsa da, glüten içeren ürünlerden daha sağlıklı değillerdir. Ve glütensiz bir diyet uygulamak güvenli olsa da, büyük ölçüde işlenmiş gıdalara dayanan herhangi bir diyetin sağlık açısından herhangi bir fayda sağlama olasılığının düşük olduğunu unutmayın.

Gluten Hassasiyeti Nasıl Teşhis Edilir?

Gluten hassasiyetinizin olduğundan şüpheleniyorsanız teşhisi doğrulamak için şu adımları uygulayabilirsiniz;

Adım 1: Yaklaşık altı hafta boyunca glüten içeren bir diyet yersiniz. Bu süre zarfında, sağlık uzmanınız buğday alerjisi veya çölyak hastalığını ekarte etmek için kan testleri ve cilt testleri yapar. Gluten hassasiyeti testi yoktur.

Adım 2: Buğday alerjiniz veya çölyak hastalığınız yoksa, sağlık uzmanınız sizden en az altı hafta boyunca diyetinizden glüteni çıkarmanızı isteyecektir. Bu süre zarfında semptomlarınızın kapsamlı bir kaydını tutun ve (varsa) hangi semptomların düzeldiğini not edin.

Adım 3: Eğer glütensiz bir diyet uygularken semptomlarınız düzelirse, glüteni yavaş yavaş diyetinize yeniden dahil edebilirsiniz. Semptomlar geri dönerse, muhtemelen gluten hassasiyetiniz vardır.

Gluten Hassasiyeti ile Yaşamayı Nasıl Kolaylaştırabilirim?

Gluten hassasiyetini şu şekilde yönetebilirsiniz:

■Az yağlı, yüksek lifli bir diyet yemek.

■Kontrol etmek için düzenli laboratuvar testleri yaptırmak; Anemi, yüksek kolesterol, vitamin ve beslenme eksiklikleri

■Yiyeceklerin ve içeceklerin hangisinde gluten içerdiğini öğrenerek bunlardan kaçınabilirsiniz.

■ Yiyecek ve içeceklerin etiketlerini dikkatlice okuyun.

Glütene Maruz Kalırsam Ne Yapmalıyım?

Gluten sayısız yiyecek, içecek ve diğer ürünlerde bulunabilir. Glutensiz bir diyete sadık kalsanız bile, bir noktada yanlışlıkla gluten yiyebilme ihtimaliniz çok yüksektir. Yanlışlıkla glütene maruz kalmanın yan etkilerini yaşarsanız, şunları yapabilirsiniz:

■Sisteminizi temizlemek için bol su için.

■Baharatlı veya yağlı olmayan küçük öğünler yiyin.

■Mide rahatsızlığını yatıştırmak için zencefil veya nane çayını deneyin.

Doktorumu Ne Zaman Aramalıyım?

Gluten maruziyetinin bazı semptomları şiddetli olabilir. İshal veya kusma yaşarsanız tıbbi yardım almanızı öneririz.